Tym artykułem rozpoczynamy prezentowanie informacji nt. systemu edukacyjnego nazywanego potocznie planem daltońskim. Na naszych stronach będą pojawiały się zarówno informacje – tłumaczenia z innych artykułów na ten temat, jak i nasze materiały oparte o doświadczenia polskie i międzynarodowe.
Zapraszamy do współpracy wszystkich, którzy zetknęli się już wcześniej z tym zagadnieniem lub są zainteresowani rozwijaniem swojej wiedzy na temat „Daltona”. Zanim pojawi się pierwsza w powojennej historii polskiej edukacji książka, opisująca współczesne doświadczenia planu daltońskiego, zachęcamy do zapoznawania się z treściamu zawartymi na www.plandaltonski.pl
Korzystając z zasobów strony internetowej Międzynarodowego Stowarzyszenia Daltońskiego, dowiadujemy się, gdzie na świecie i na jakich zasadach funkcjonują obecnie szkoły oparte o system daltoński.
I tak Dalton School w Nowym Jorku funkcjonuje na następujących zasadach:
1. House – „Dom” jest swego rodzaju bazą szkolną dla każdego ucznia, coś w rodzaju klasy, ale dużo szerzej rozumianej niż w Polsce; tzw. House Advisor – doradca, jest osobą, która kontaktuje się z rodzicami. To swego rodzaju „wychowawca” w naszym rozumieniu. W nauczaniu podstawowym i w gimnazjum, w House są zgrupowani uczniowie w tym samym wieku. W High School każdy House obejmuje uczniów z różnych poziomów wiekowych, jest to swego rodzaju mikrokosmos większej społeczności. Na wszystkich wydziałach House przewodnikami uczniów jest House Advisor, który pomaga każdemu studentowi w procesie uczenia się.
2. The Assignment – zadanie – stanowi to umowę między studentami (uczniami) i nauczycielami.
Zadania zostają przygotowane przez nauczyciela dla każdej klasy. Jest to drukowany dokument, który wprowadza temat, proponuje zakres studiów i badań, określa wspólne obowiązki, jak również przedstawia możliwości realizowania indywidualnych projektów. Zadanie przewiduje skoncentrowanie się na tematach codziennej pracy klasy i prac domowych i może być indywidualnie dostosowane do specyficznych potrzeb oraz do rozwijania mocnych stron ucznia.
3. Laboratorium najlepiej opisuje atmosferę tego, co w edukacji stworzył plan daltoński, który łączy w sobie naukę, badania i współpracę. „Laboratorium” odnosi się do pojedynczej sesji grupowej uczniów i nauczycieli. Jest to dodatkowy rodzaj zajęć -„Lab”-, które posiadają specjalną instrukcję i planowane są w określonych godzinach w ciągu dnia w szkole.
Ascham School w Sydney / Australia korzysta z mniej więcej podobnej struktury jak nowojorska szkoła. Praca uporządkowana jest w cyklach miesięcznych zadań, podzielonych na tygodniowe jednostki. W każdym cyklu jest czas przeznaczony na lekcje oraz na konsultacje, kiedy to nauczyciele odpowiedzialni za poszczególne przedmioty są dostępni w swoich pokojach („LAB”). Studentów uczy się, jak zaplanować odpowiednią liczbę spotkań w tygodniu, aby każdy z nich mógł porozmawiać z nauczycielem, aby omówić postępy, uzyskać pomoc lub zaplanować np poszerzenie zakresu poznawanego materiału. Raz w tygodniu informacja – „Form”- o całej pracy wykonanej przez każdego studenta jest przekazywana do jego nauczyciela tak, aby w następnym tygodniu mógł rozpocząć zajęcia z nowym planem pracy.
Również w Japonii jest duże zainteresowanie tym systemem nauczania, a trzy szkoły dla młodszych dzieci wdrożyły już model z pierwszego programu z Nowego Jorku. Szkoły te są w bliskim kontakcie ze sobą.
W Holandii HOUSE to system klas. Nauczyciel w klasie pełni również rolę doradcy HOUSE.
LAB to rodzaj regularnych spotkań, podczas których student może porozmawiać z nauczycielem (mogą to być też spotkania mniejszych grup studenckich). W szkołach zespoły uczniów w różnym wieku współpracują, pomagając sobie nawzajem, odbywa się też tradycyjne nauczanie z nauczycielem, który pełni rolę swego rodzaju mentora nauczania czy też jest przewodnikiem dla ucznia w procesie edukacji. W szkole podstawowej laboratoria są zintegrowane z zajęciami bieżącymi, natomiast w edukacji gimnazjalnej są one wydzielone co do miejsca i czasu z przeznaczoną na to konkretną liczbą godzin w planie.
ZADANIE jest nieodłącznym elementem samodzielności, na którą w holenderskich szkołach daltońskich kładzie się bardzo duży nacisk.
Kształcenie samodzielności polega na uświadomieniu dzieciom, jak duża odpowiedzialność na nich spoczywa, kiedy podejmują się relizacji zadania zajmujeącego cały tydzień. Tak jest w szkołach podstawowych, gdzie cykle składają się z tygodniowych zadań. W szkołach średnich natomiast budowane są większe moduły, pozwalające rozwijać umiętności planowania, korzystać z zalet tego systemu w coraz większym stopniu.
W 1996 r. również w Czechach pojawiła się edukacja daltońska, w praktyce wzorując się na holenderskim modelu. W Brnie są cztery szkoły, które realizują elementy planu daltońskiego poprzez tworzenie specjalnych zadań jako części programu nauczania.
