Odroczona uwaga? Co robi uczeń, gdy staje się odpowiedzialny za wykonanie zadania?Instynktownie szuka najlepszego sposobu, aby zadanie rozwiązać. Uosabia wszystko, o czym myślał, jak się czuł w tym czasie. To już nie jest szkoła – to życie. To jest prawdziwe doświadczenie. Tradycyjne nauczanie polegające na narzucaniu uczniom merytorycznych treści, to podejście niewłaściwe, zarówno z punktu widzenia psychologii rozwojowej, jak i posiadanych informacji na temat procesu uczenia się. Uczeń zostaje wyposażony w wiedzę, którą i tak nie zawsze potrafi wykorzystać. Kiedy stosowana jest na lekcjach odroczona uwaga, dziecko doświadcza tego, o czym się uczy, ponieważ ma możliwość samodzielnej pracy i na własną rękę dochodzi do rozwiązania stawianego przed nim problemu. W taki sposób zostaje przygotowane do rozwoju własnej autonomii.
Technika znana jako odroczona uwaga polega na tym, że uczeń na początku lekcji szuka, w razie potrzeby, pomocy wśród rówieśników, a nie u nauczyciela.
Uczy się czytać ze zrozumieniem instrukcje, prosić o pomoc, rozwija konstruktywne techniki radzenia sobie z trudnościami. Samodzielność pracy i pomoc rówieśnicza skłania go do ponownego przemyślenia tego, co już wie, i co wiedzą jego rówieśnicy. Ta wymiana doświadczeń wzbogaca wiedzę dziecka, pobudza go do refleksji.
Jeśli szukasz inspiracji, recept, pomysłów i trochę gotowców, to nasza książka „Od nauczania do uczenia się. Nasz plan daltoński” jest dla Ciebie. Pełna jest kolorowych ilustracji, instrukcji krok po kroku, wyjaśnień wszystkich zagadnień, które są ważne dla tych nauczycieli i rodziców, którzy chcą zastosować zasady planu daltońskiego w przedszkolu, szkole, w domu.
W związku z tym, że w młodszych klasach uczniowie jeszcze nie mają poczucia czasu, nie znają się na zegarze, nauczyciela zastępuje symbolicznie zabawka, lalka, miś, lub inny, umówiony wcześniej z uczniami znak. Widząc postawioną zabawkę na biurku, uczniowie wiedzą, że od tej pory będą pracowali samodzielnie. Mają możliwość zwrócenia się o pomoc jedynie do kolegów/koleżanek, a nauczyciel w tym czasie będzie dla nich niedostępny. Kiedy czas samodzielnej pracy zakończy się, uczniowie mogą skierować do nauczyciela pytania. To problem z którym nie byli w stanie samodzielnie sobie poradzić lub nie uzyskali wystarczającej pomocy od swoich kolegów. Odroczona uwaga, a raczej technika odroczonej uwagi pomaga nauczycielowi zobaczyć, z czym borykają się jego uczniowie, pracować z uczniem indywidualnie. Pozwala stworzyć przestrzeń do zaoferowania jednostkowej ścieżki wchodzenia na coraz wyższe piętra kompetencji z danego zakresu materiału.
Dziecko: Czy jestem gorszy od innych, bo mimo wielu prób nie potrafię rozwiązywać zadań z matematyki?
Nauczyciel : Nie jesteś gorszy od innych. Po prostu, nie jesteś jeszcze gotowy i powinieneś trochę jeszcze poćwiczyć. Wszyscy przyzwyczajeni jesteśmy do tego, że ktoś ceni w nas nieco “więcej wiedzy” niż mają inni. Jeśli umiesz pięknie śpiewać ludzie myślą „wow”, ta osoba jest niesamowita, będzie bogata, sławna i piękna. Czy jesteś dobry w malowaniu olejnymi farbami? A co powiesz o recytacji wierszy w języku koreańskim? Jesteś w tym świetny? Zgaduję, odpowiesz – „nie”. Czy Twój brak zdolności w malowaniu olejnymi farbami podczas recytacji koreańskiej poezji sprawia, że czujesz się gorszy? Widzisz, małymi krokami możesz osiągnąć pewien poziom rozumienia matematyki bez przekonania, że jesteś gorszy.
Technika odroczonej uwagi to możliwość samodzielnej pracy przez określony czas. Poniższy przykład pokazuje różnicę pomiędzy lekcją tradycyjną (scenariusz A), a lekcją z odroczoną uwagą (scenariusz B).
Przykład 1 – Temat zajęć – Jak powstają barwy?
Scenariusz A
| Jak wymieszać kolory, aby powstała barwa zielona, brązowa, pomarańczowa? Uczniowie mają do dyspozycji farbki w tubce – żółtą, niebieską i czerwoną. Nauczyciel dokładnie instruuje uczniów jakich kolorów użyć, aby powstała dana barwa. Uczeń, słuchając nauczyciela miesza podane przez nauczyciela kolory na osobnych kartkach papieru (można użyć małe miseczki z wodą).Nauczyciel sprawdza, czy zadanie zostało wykonane prawidłowo i zgodnie z jego instrukcją. Dzieci, które zrobiły to dobrze i zgodnie z instrukcją, zostają nagrodzone najlepszą oceną. Nauczyciel nagradza za „dopasowanie” do instrukcji. |
Scenariusz B.
| Jak z trzech podstawowych kolorów uzyskać inne barwy? Uczniowie mają do dyspozycji farbki w tubce – żółtą, niebieską i czerwoną. Nauczyciel kładzie na biurku maskotkę (inną zabawkę, znak z czerwonym kolorem), która oznacza, że uczniowie od tej chwili pracują samodzielnie lub mogą prosić kolegę/koleżankę o podpowiedź lub pomoc.Metodą prób i błędów, mieszając różne kolory, starają się uzyskać wymagane barwy na osobnych kartkach papieru (można użyć małe miseczki z wodą).Swoje spostrzeżenia zapisują w zeszycie (jaka barwa powstała po zmieszaniu wybranych kolorów). Po wyznaczonym czasie samodzielnej pracy, nauczyciel chowa maskotkę i od tego momentu uczniowie mogą mu zadawać pytania, na które sami nie odnaleźli odpowiedzi. Nauczyciel wspiera za rozumienie i pomysł. |
Poniżej przykład zadania z matematyki, które wykorzystuje technikę odroczonej uwagi.
Przykład 2.
| Rozmowa z rówieśnikami. Zastanów się i opisz różne sposoby rozwiązania poniższego zadania. 25 x 5 = Wybierz tę, która wydaje Ci najfajniejsza. Możesz swoją metodę przedstawić rysunkiem, lub diagramem. Wyjaśnij swojemu koledze w ławce metodę, którą posłużyłeś się do rozwiązania zadania. Zobacz jaką metodę wybrał Twój kolega. Zapisz poniżej metodę, która posłużył się twój kolega. Rozwiąż podobny przykład, w którym zastosujesz sposób rozwiązania zaproponowany przez kolegę. Pomyśl o trzech różnych sposobach rozwiązaniach problemu i zaprezentuj te metody rysunkiem, diagramem. Możesz popytać innych uczniów jak zrobili powyższe zadanie. |
Podczas lekcji z odroczoną uwagą, uczniowie samodzielnie zanurzają się w daną tematykę. Im więcej wiedzą, tym więcej odkrywają. Można porównać to do nurkowania – na powierzchni wody jest nudno i monotonnie, ale jak się zanurzymy głębiej, to zauważamy więcej szczegółów i interesujących rzeczy. Pobudza to naszą ciekawość i chęć odkrywania dalszych tajemnic. Nie potrzebujemy już wtedy pomocy nauczyciela, gdyż sami chętniej poszukujemy rozwiązań. Dzięki temu rozwijamy umiejętność łączenia wiedzy z doświadczaniem: odkrywaniem, przeżywaniem i wzbogacaniem, a co za tym idzie zwiększamy efektywność uczenia się. I nie ogranicza się to tylko do zdobywania wiedzy, ale także do pielęgnowania swoich pasji, zainteresowań i kompetencji.
Przykład 3.
Scenariusz cyklu lekcji: „Nasze bezpieczeństwo”
Poniższy cykl lekcji, zaprojektowany techniką odroczonej uwagi, pozwala uczniom wybierać własne metody zdobywania wiedzy i umiejętności, a także organizacji tempa w rozwiązywaniu stawianych przed nimi problemów. Tempo pracy i ilość zadań może się zmieniać w ciągu dnia. Dzieci od samego początku lekcji wiedzą, ile ćwiczeń już zrobili samodzielnie, a także to, że wyłącznie od nich zależy kontrolowanie szybkości pracy. Mają możliwość wyboru takich zadań, które im się najbardziej podobają. Kiedy skończą jeden kontekst zadaniowy opracowują następny.
Przed rozpoczęciem cyklu lekcji nauczyciel proponuje, by każdy uczeń założył specjalny cienki zeszycik „Kronikę”, w którym będzie zapisywał najważniejsze informacje z różnych podejmowanych przez siebie działań.
Na początku nauczyciel przedstawia pytanie kluczowe prowadzące do zaangażowania uczniów i zainteresowania tematem: „Jak przez odpowiedzialne zachowanie możemy wpływać na bezpieczeństwo swoje i innych” ?
Zaproponował różne konteksty zadań:
- Straż pożarna
- Policja
- Regulamin na lekcji
- Regulamin na wuefie
- Regulamin na basenie
- Regulamin dla pieszych
- Regulamin na zajęciach pozalekcyjnych
- Bezpieczeństwo w Internecie
Praca samodzielna
Dzień rozpoczął się wycieczką do lokalnej straży pożarnej. Stanowiło to okazję do zbierania informacji na temat bezpieczeństwa w razie pożaru. Po powrocie do szkoły nauczyciel zaproponował technikę odroczonej uwagi i poprosił uczniów, by w tym czasie zapisali swoje spostrzeżenia z pobytu w Straży pożarnej. Podobnie było w przypadku kolejnych cyklów lekcji. Lokalny policjant odwiedził klasę, mówił o bezpiecznym pokonywaniu drogi do szkoły, a uczniowie z entuzjazmem dodawali przekazywane przez policjanta informacje do kroniki. Dzieci spotkały się również z trenerem piłki ręcznej oraz nauczycielem informatyki. Na kolejnym etapie uczniowie mogli połączyć się w grupy o wspólnych zainteresowaniach. Zadawali pytania typu „Jakie zachowania na zajęciach np. z piłki ręcznej są bezpieczne dla ciebie i innych uczestników”. Uczniowie wpisywali uwagi do swoich zeszytów.
W czasie pracy samodzielnej grupowali fakty z własnej kroniki bezpieczeństwa w kategorie pojęciowe: sprzęt, odzież ochronna, zasady i prawa. W podsumowaniu dzieci mogły zapisać informacje w ogólnej formule: Ludzie używają specjalnego sprzętu, aby zapewnić bezpieczeństwo, ludzie noszą odzież ochronną, chronią swoje ciało przed uszkodzeniami, przestrzegając zasad chronią siebie i innych.
Fakty na temat bezpieczeństwa pozwoliły powrócić do pojęcia kluczowego i stworzyć uogólnienie „Ludzie biorą odpowiedzialność za utrzymanie siebie i innych w bezpieczeństwie”.
Dzieci mogą być na różnych poziomach radzenia sobie ze zbieraniem informacji. Dzięki różnym kontekstom, przechodzą na coraz wyże poziomy wiedzy i umiejętności.
Na koniec uczniowie oceniają cały swój proces pracy. Możemy obserwować różne poziomy wiedzy:
Pierwszy poziom: Odpowiedź ucznia skupia się na kilku istotnych aspektach, ale są one traktowane niezależnie od siebie. Ocena na tym poziomie jest przede wszystkim ilościowa. „Wiem kilka rzeczy na ten temat”. Uczeń podaje szereg niepowiązanych pomysłów.
Ludzie czują się bezpiecznie, kiedy jest policja, czy straż pożarna. Policja pilnuje porządku, chroni nas przed przestępcami. Straż pożarna gasi pożary, pomaga ratować ofiary wypadków drogowych. Policjanci mają szybkie samochody służące do pościgów, krótkofalówki do komunikacji, bron przeciwko przestępcom. Straż pożarna ma samochody gaśnicze.
Drugi poziom: Uczeń wiąże ze sobą pomysły. Na tym poziomie zrozumienie ucznia przenosi się z ilościowego na jakościowe, ponieważ różne aspekty są ze sobą powiązane i zintegrowane, a teraz przyczyniają się do głębszego zrozumienia całości. „Widzę powiązania między informacjami”.
Istnieją zawody, które dbają o bezpieczeństwo ludzi. Policja ogranicza liczbę przestępstw i wykroczeń, ponieważ to one grożą bezpieczeństwu ludzi. Policja pilnuje porządku na drodze, ponieważ niewłaściwe zachowanie jest źródłem sytuacji niebezpiecznych. Stworzono określone przepisy zachowania na drodze, które powinny być przestrzegane, dlatego też uczymy się o nich w szkole. Dzięki temu wiemy, że nie wolno nam przechodzić na czerwonym świetle, lub w miejscach niedozwolonych, bo będziemy mogli zostać ukarani mandatami. W szkole rolę policjantów pilnujących porządku pełnią nauczyciele. Oni również tworzą matryce zachowań, dzięki którym zachowujemy się bezpiecznie podczas przerw. Na zajęciach sportowych omawiamy zasady o bezpieczeństwie np. podczas gry zespołowej.
Określają one zachowania, które jeżeli nie będziemy ich przestrzegać, podobnie jak we wkraczaniu na jezdnię w miejscu niedozwolonym, to możemy komuś lub sobie samym zrobić krzywdę. W bezpieczeństwie istotną rolę odgrywa ubranie. Strażacy muszą być wyposażeni w odpowiednie stroje, które pozwalają im wykonywać niebezpieczną pracę gaszenia pożarów, gdyż wysoka temperatura mogłaby spowodować liczne poparzenia. Podobnie policjanci, którzy wyposażeni są w kamizelki kuloodporne, gdyż podczas akcji mogliby zostać zranieni. W szkole na zajęciach wychowania fizycznego nauczyciele dbają o nasz odpowiedni strój. Nie możemy nosić kluczy na sznurku, gdyż komuś moglibyśmy w czasie ćwiczeń wyrządzić krzywdę. Żeby dbać o bezpieczeństwo innych powinniśmy przestrzegać rozmaitych przepisów oraz stosować ubiór zgodny z danym regulaminem.
Trzeci poziom: Uczeń rozszerza swój pomysł. Potrafi stworzyć uogólnienie a wiedzę przerzucić do różnych kontekstów.
Zasady bezpieczeństwa dotyczą nie tylko ruchu drogowego, ochrony przed przestępcami czy walką z pożarami – spotykamy je również w innych dziedzinach życia. Po to przecież powstały zasady higieny, zdrowego trybu życia czy bezpiecznego korzystania z Internetu. Dostosowywanie się do przepisów może wydawać się ograniczeniem, ale ich łamanie w ogólnym rozrachunku „nie opłaca się”. Tak też działają normy moralne – postępowanie wbrew nim jest jak przechodzenie przez ulicę na czerwonym świetle: obniża poziom naszego bezpieczeństwa.
Myślę, że powinniśmy poszerzać naszą wiedzę dotyczącą bezpieczeństwa. Jeśli będziemy więcej wiedzieć, na przykład na temat bezpiecznego korzystania z Internetu, to rzadziej natrafimy na przykrą dla nas sytuację. Tak jak słuchamy policjantów, by nie zdarzył się nam wypadek, powinniśmy słuchać lekarzy, by nie chorować. A przynajmniej dowiedzieć się, jakie są zasady profilaktyki zdrowia.
Nauczyciel widząc, na jakim poziomie rozumienia danego zagadnienia jest uczeń, może dla niego zaplanować kolejne poziomy kompetencyjne.
| Aktualny efekt uczenia się. W którym miejscu jestem teraz? |
|---|
| Uczeń ma już zebrane kilka pomysłów niezależnych od siebie. Ocena na tym poziomie jest przede wszystkim ilościowa. „Wiem kilka rzeczy na ten temat”. Wiedza jest ze sobą niepowiązana. Ludzie czują się bezpiecznie, kiedy jest policja czy straż pożarna. Policja pilnuje porządku, chroni nas przed przestępcami. Straż pożarna gasi pożary, pomaga ratować ofiary wypadków drogowych. Policjanci mają szybkie samochody służące do pościgów, krótkofalówki do komunikacji, bron przeciwko przestępcom. Straż pożarna ma samochody gaśnicze. Struktura odpowiedzi tworzy niepowiązane ze sobą pomysły. |
| Działania, które pozwolą mi zwiększyć kompetencje i przejść na wyższy poziom. |
|---|
| – Wyjaśnij, jak jeszcze inaczej można dbać o bezpieczeństwo (Zadanie relacyjne) – Wyjaśnij, dlaczego odwrócenie uwagi przez wykorzystanie telefonu na ulicy to zagrożenie bezpieczeństwa (Zadanie relacyjne) – Opracuj zasady bezpieczeństwa na lekcji. |
| Pożądany efekt uczenia się. |
|---|
| Zaplanuję różne rozwiązania, które pomogą zwiększyć bezpieczeństwo na drodze. Struktura pokazuje, że pomysły są łączone, a następnie rozszerzane na nowe sposoby. |
W tradycyjnym nauczaniu dziecko odgrywa bierną rolę. Nauczyciel definiuje pojęcia i pokazuje fakty, które dziecko wrzuca jak kolejne kamyki do swojego, często dziurawego worka wiedzy. Nie zawsze potrafi łączyć ze sobą te kamyki, które są różnych rozmiarów i rodzajów.
Przykład 4.
Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, ile zwierząt żyje na świecie?Wybierz jedno zwierzę, i sporządź raport, w którym stworzysz jego charakterystykę, określisz lokalizacje, opiszesz rodzaj środowiska, w którym żyje, w jaki sposób chroni się, jak zdobywa pokarm.Podziel się swoimi informacjami przed klasą. To będzie fajny zastrzyk informacji przed naszą wycieczką do zoo.
Lekcje z odroczoną uwagą, to świetny sposób, by pokazać uczniowi jak uczyć się na swoich błędach.
Może on kilka razy powtórzyć próby rozwiązania danego zadania bez konsekwencji otrzymania złej oceny. Uczeń staje się dzięki temu mniej zależny od nauczyciela i znajduje różne sposoby rozwiązywania swoich problemów. Uczniowie są odpowiedzialni za wynik swojej pracy i od nich zależy, jak wykonają swoje zadanie. Odroczona uwaga pozwala na własne innowacje. Uczeń samodzielnie pracujący nie zaczyna od pustego worka, ale od pomysłu, który symbolizuje surowy kawał drewna – materiał dla rzeźbiarza. Naukę rozpoczyna od tego, co już wie i udoskonala swój pomysł przez gromadzenie różnych doświadczeń edukacyjnych (zadań). Gdy samodzielnie wykonuje zadania jego pomysł nabiera określonego kształtu, staje się bardziej precyzyjny, złożony, dokładne tak jak rzeźba, za każdym dotknięciem dłuta. Ostatecznym aktem nauki jest przemyślany pomysł własnej konstrukcji, a nie worek zapełniony wymieszanymi faktami.
Przykład 5.
Czy zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego zwierzęta żyją tam gdzie żyją? W jaki sposób siedlisko zaspokaja potrzeby przetrwania? Jak zwierzęta dostosowują się do zmieniającego się świata? Zaproś do wspólnej nauki swojego kolegę, wybierzcie sobie dwa różne zwierzęta, które żyją w różnych częściach świata. Stwórzcie tabelkę, która porównuje i różnicuje siedliska i określa cechy zwierząt. Następnie omówcie, w jaki sposób zwierzęta dostosowują się do zmieniającego się środowiska. Wasz projekt zakończy dzieło, w którym stworzycie siedlisko dla wymyślonego zwierzęcia. Narysujecie i opiszecie cechy swojego zwierzęcia, które pozwolą mu przetrwać w waszym nowym środowisku. Następnie wprowadzicie zmiany i opiszecie cechy, których zwierzę potrzebuje, aby skutecznie dostosować się do zmiany.
Zachęcony do współpracy z kolegami, do korzystania z materiałów źródłowych, uczeń przestaje być biernym odbiorcą przekazywanej mu informacji, ale staje się osobą aktywną i odpowiedzialną za swoje zachowanie.
Dziecko wybiera własne metody zdobywania wiedzy i umiejętności, ma osobistą niepowtarzalną organizację pracy i tempa. Odroczona uwaga to również samodzielność, która oznacza, że musi na swój sposób znaleźć odpowiedzi i rozwiązać dane zadanie. Możliwość pracy indywidualnej silnie wpływa na jego motywację. To również efektywniejsze wykorzystanie dostępnego czasu do nauki.
Technika odroczonej uwagi świetnie sprawdza się nie tylko w pracy dydaktycznej, ale również wychowawczej, samopomocowej. Przygotowuje uczniów do udzielenia innym wsparcia w różnych problemach, niekoniecznie tylko w tych szkolnych, edukacyjnych, ale również osobistych. Obecnie wielu uczniów nie potrafi poradzić sobie z emocjami, a co gorsze nie potrafi poprosić o pomoc.
A przecież znacznie łatwiej jest uczniowi najpierw porozmawiać ze swoimi rówieśnikami, zanim zacznie poszukiwać pomocy specjalistycznej. Technika odroczonej uwagi, systematycznie stosowana na różnych lekcjach, pozwala uczniowi uczyć się, kiedy i w jaki sposób prosić o pomoc swojego rówieśnika, z którym łącza go podobne doświadczenia życiowe, zanim zgłosi się do nauczyciela, lub innej dorosłej osoby.
Poniższe ćwiczenie pokazuje, jak uczniowie przygotowywani do wczesnej interwencji kryzysowej, w Programie Wsparcia Rówieśniczego, wykorzystują technikę odroczonej uwagi. Rówieśnik Wsparcia stara się zrozumieć aktualny problem nurtujący jego kolegę/koleżankę.
Dlaczego jego podopieczny chce coś zmienić?
Dlaczego ten czas jest dobry do zmiany?
Jakie są opcje zmiany?
Kto może być w stanie pomóc dokonać mu tej zmiany?
Będąc w centrum procesu edukacyjnego uczeń ma poczucie bezpieczeństwa, kompetencji, niezależności. Znany cytat Bertranda Russella mówi: „To, czego ludzie naprawdę chcą, to nie wiedza, ale bezpieczeństwo”. (R. Roehner, The effect of international contacts).
Podsumowanie
Odroczona uwaga pozwala uczniowi na samodzielną naukę, dzięki czemu czuje się wolny. Wolność oznacza w tym wypadku możliwość podejmowania decyzji i bycia za nią odpowiedzialnym. Uczniowie bardzo dobrze wiedzą, jak radzić sobie ze swoją „wolnością”. Wolność oznacza samodyscyplinę, która w przypadku ucznia jest możliwa, gdy wejdzie on w relacje z rówieśnikami i będzie odpowiedzialny za swoją własną pracę. Odroczona uwaga to nie tylko obarczenie uczniów odpowiedzialnością, ale również pociągnięcie do odpowiedzialności.
Monika Ilnicka wicedyrektor Szkoły Podstawowej nr 14 w Lubinie. Nauczyciel wychowania fizycznego, instruktor piłki ręcznej. Jej uczniowie wielokrotnie zdobywali medale na arenie wojewódzkiej i ogólnopolskiej. Współautorka wielu projektów i programów wdrażanych w szkole: Szczypiorniak dla wszystkich dzieci, Uczenie bez ocen-Taksonomia SOLO, Wsparcie Rówieśnicze. Dzięki jej inicjatywie i zaangażowaniu, w placówce powołane zostało Stowarzyszenie Przyjaciół Szkoły Podstawowej Nr 14 w Lubinie. Szkoła, z ramienia Stowarzyszenia, pozyskała środki z budżetu powiatu na realizację wielu zadań publicznych, m.in.: „Graficiarze”, „Piłka ręczna dla dzieci”, „Aktywny Turysta”. Zorganizowała, we współpracy z autorami bloga wolnymkrokiem.pl, wojewódzki konkurs plastyczny „zNAJ Dolny Śląsk”, objęty patronatem marszałka województwa dolnośląskiego.
Agnieszka Jastrzębska (edu4all.pl) założyciel Stowarzyszenia NOESIS, magister fizyki i psychologii, psychoterapeuta systemowy, oligofrenopedagog. Pierwszy Trener 4MAT w Polsce. Autor innowacji pedagogicznej, nowego modelu lekcji 4ALL opartego o najlepsze praktyki pedagogiczne na świecie.
Uczy wg filozofii Planu Daltońskiego, bez ocen, wykorzystując taksonomię SOLO. Autorka Programu Wsparcia Rówieśniczego-jako wczesnej interwencji kryzysowej. Prowadzi badania związane z efektywnym uczeniem się. Wynikami swej pracy dzieli się na konferencjach, szkoleniach, publikując w czasopismach dla nauczycieli.
