Sztuczna inteligencja (AI) niewątpliwie przyczyniła się już do znaczących postępów w edukacji, oferując nowe narzędzia i metody wspomagające nauczanie i uczenie się. Zanim pod koniec 2021 roku udostępniono powszechnie możliwość korzystania z ChatGPT, jej wykorzystanie w wielu branżach było już obecne. Dopiero jednak krokiem w kierunku przyspieszenia nauki tej formy „inteligencji” było otwarcie na korzystanie z jej możliwości, co jednocześnie było sposobem na jej uczenia się.
Trwa nabór do wiosennej, 11 już edycji naszego podstawowego kursu online z pedagogiki planu daltońskiego zakończonego certyfikatem. Jeśli chcesz dołączyć do kursu indywidualnie, po prostu kliknij w obrazek obok, a zostaniesz przeniesiona na stronę, gdzie znajdziesz szczegółowy opis kursu i link do zakupu. Jeśli chcesz aby kurs opłaciła ci placówka napisz do nas maila na info@plandaltonski.pl.
Zródłem tego uczenia się były pytania użytkowników, kolejne kroki w komunikacji, stosowanie coraz to bardziej precyzyjnych pytań, tzw. promptów. O tych narzędziach pisałem przez cały zeszły rok w specjalnym miejscu pod koniec części merytorycznej Daltońskich wieści. Dzisiaj podzielę się z Tobą refleksją dotycząca możliwych zagrożeń, aby uczulić cię na nie, a przynajmniej abyś wzmógł/wzmogła czujność.
Według mnie istnieje co najmniej kilka potencjalnych zagrożeń, które warto rozważyć. Pierwsze z nich to w jakimś stopniu możliwość „utraty pracy” przez część nauczycieli na wyższych stopniach edukacji. W miarę jak AI staje się coraz bardziej zaawansowane, istnieje obawa, że nauczyciele mogą być zastępowani przez systemy uczące się. Automatyzacja procesów nauczania może prowadzić do redukcji etatów nauczycieli lub zmniejszenia ich roli w edukacji. To może też być kolejny etap już rozpoznanego zagrożenia, które pojawiło się w czasie pandemii, kiedy to uczniowie utracili kontakt z nauczycielem. Według mnie istnienie możliwości uczenia się bez nauczycieli, nie powinno od razu przekładać się na wdrożenie tego modelu w edukacji.
Nie zapominajmy też o prywatności danych. Szczególnie w UE dużo w tej kwestii reguluje RODO, ale z AI mamy zupełnie nowe wyzwania. AI często opiera się na dużych zbiorach danych, takich jak informacje o uczniach, ich wynikach czy zachowaniach. Nieodpowiednie zarządzanie danymi i brak odpowiednich zabezpieczeń może prowadzić do naruszenia prywatności uczniów i ich rodzin. Z jednej strony chciałoby się wykorzystać sztuczną inteligencję np. do tworzenia licznych ocen opisowych, nie jak dotąd dość szablonowych, lecz w odniesieniu do konkretnego ucznia. To wymaga udostępnienia wszystkich notatek, ocen, opisów zachowania etc, które nauczyciel umieszcza w dostępnych mu systemach. Nie patrz na ten problem tylko przez pryzmat swojej szkoły, my mamy te systemy w powijakach, ja odnoszę się to doświadczeń innych krajów, co z czasem i dla naszych systemów będzie miało znaczenie. To za sobą ciągnie mnogość etycznych i moralnych dylematów. Na przykład, w jaki sposób sztuczna inteligencja powinna być stosowana w ocenie uczniów? Czy nauczyciele i uczniowie mogą polegać na ocenach generowanych przez algorytmy, które mogą być nie do końca zrozumiałe dla ludzi?
Kolejnym wyzwaniem będzie wzrost nierówności w wielu obszarach. Dostęp do technologii AI może być nierównomierny, co może powodować powiększenie się przepaści edukacyjnej między uczniami. Uczniowie z zamożniejszych rodzin mogą mieć większy dostęp do innowacyjnych narzędzi edukacyjnych opartych na AI, co daje im przewagę nad innymi. Wreszcie możliwe będzie uzależnienie od technologii i ograniczenie naszego potencjału intelektualnego. Zbyt duża zależność od sztucznej inteligencji może prowadzić do zaniedbywania innych, bardziej tradycyjnych i skutecznych metod. Uczniowie bardziej uzależnieni od technologii mogą tracić zdolność do rozwiązywania problemów i myślenia krytycznego bez wsparcia AI.T o tylko kilka zagrożeń, o których warto pamiętać wchodząc coraz głębiej w świat z wykorzystanie AI również w edukacji. Na pewno będziesz świadkiem tego, jak świat i my się z tym mierzymy. Bądź czujny, aby z jednej strony nie popaść w euforie nad nowych narzędziem ale z drugiej strony, abyś nie został/a w tyle.
Sztuczna inteligencja ma potencjał przynieść wiele korzyści dla edukacji, ale istnieją również poważne zagrożenia, które należy uwzględnić. Ważne jest, aby edukatorzy, decydenci i eksperci ds. technologii współpracowali, aby zminimalizować te zagrożenia i maksymalizować korzyści płynące z AI.
Co więc powinniśmy jako ludzie zrobić?
Przedstawię ci 5 strategii, które powinny według mnie zostać wdrożone i to jak najszybciej. To nie jest nasza kompetencja, ale z różnych źródeł docierają do mnie informacje, że jest to ważne dla edukacji:
1. Inwestowanie w równomierny dostęp do technologii.
Rządy i instytucje edukacyjne powinny dążyć do zapewnienia uczniom równego dostępu do technologii opartych na AI, aby nie powiększać przepaści edukacyjnej.
2. Szkolenie nauczycieli.
Nauczyciele powinni być szkoleni w zakresie korzystania z AI i zrozumienia jego ograniczeń, aby lepiej integrować technologię z tradycyjnymi metodami nauczania.
3. Podkreślanie ludzkiego aspektu edukacji.
Ważne jest, aby pamiętać, że AI nie może zastąpić wszystkich aspektów pracy nauczycieli. Wartościowanie relacji między nauczycielami a uczniami oraz umiejętności społecznych, emocjonalnych i krytycznego myślenia jest kluczowe dla efektywnego nauczania.
4. Ochrona prywatności danych.
Wdrażanie polityk ochrony danych i zabezpieczeń może pomóc w ochronie prywatności uczniów i ich rodzin oraz zapewnić odpowiedzialne stosowanie AI w edukacji.
5. Monitorowanie i ewaluacja.
Regularne monitorowanie i ewaluacja wpływu AI na edukację pozwoli na identyfikację potencjalnych zagrożeń i kierowanie rozwojem technologii w sposób bardziej odpowiedzialny i korzystny dla wszystkich uczestników procesu edukacyjnego. Czy te zasady zostaną wdrożone? Nie wiem, ale jeśli nie te to inne prędzej czy później się pojawią, bo wiele aspektów prawnych już wpływa na prace wymiaru sprawiedliwości w wielu krajach. Kierując się tymi zasadami, można zminimalizować zagrożenia związane ze stosowaniem sztucznej inteligencji w edukacji. Ważne jest, abyśmy nauczyli się czerpać z jej możliwości zwiększając jakość uczenia się i wspierania uczniów na różnych etapach ich rozwoju.
Robert Sowiński
Przewodniczący Rady Fundacji Plandaltoński.Pl,
Wydawca portalu plandaltonski.pl,
Właściciel Wydawnictwa SOR-MAN,
Dyrektor Centrum Edukacji Daltońskiej Plandaltonski.pl
